İCRA İFLAS KANUNUNA GÖRE HACZİ CAİZ OLMAYAN MALLAR
82/1-5 ve 82/1-6
Borçlu ve ailesinin idareleri için lüzumlu ise borçlunun tercih edeceği bir süt veren
mandası veya ineği veyahut üç keçi veya koyunu ve bunların üç aylık yem ve yataklıkları (iik M 82/1-5) ve Borçlunun ve ailesinin iki aylık yiyecek ve yakacakları ve borçlu çiftçi ise gelecek mahsül için lazım olan tohumluğu (İİK M 82/1-6)
Günümüzde köyden kentlere göçün artmasıyla tarım ve hayvancılık ile geçimini sağlayan ve ihtiyaçlarını karşılayan vatandaşların sayısının azalması ile bu maddelerin içtihatlarda görünümü azalmıştır. Ancak hem İcra İflas Kanunu'muzun yürürlüğe girdiği tarihin Türkiye'sinde hem de mehaz kanun ülkesi İsviçre'de tarım ve hayvancılıkla yoğun olarak uğraşıldığından bu maddeler önemli bir yer tutmaktaydı.
Her ne kadar karşımıza gelen ihtilaf sayısı azalmış olsa da kanunun bu maddeleri hala yürürlüktedir ve geçerliliğini korumaktadır.
İcra İflas Kanunu madde 82/1-5 borçlu ve ailesinin idaresi için gerekli olan ve borçlunun tercih edeci bir inek ya da süt mandasının yahut üç keçi veya koyunun ve bunların üç aylık yem ve yataklıklarının haczini yasaklamıştır. Bu maddenin uygulanabilmesi için borçlunun çiftçilik mesleğini icra ediyor olması gerekmemektedir. Zira kanun metninde meslek ya da geçimden bahsedilmemiş "idare" sözcüğü kullanılmak suretiyle bunların sadece satılıp paraya çevrilmesi değil gıda olarak kullanılması da düşünülmüştür. Madde metninden anlaşılacağı üzere borçlunun birden fazla inek ve mandası ya da üçten fazla keçi ve koyunu varsa bunlar haczedilebilecektir ancak kendisine kalacak hayvanı seçme hakkı borçluya bırakılmıştır. Dikkat edilecek olursa İİK 82/1-3. Maddesinde haczinin caiz olmadığı belirtilen lüzumlu mallardan birden fazla sayıda olması durumunda yerleşik Yargıtay kararları uyarınca değeri en fazla olan ve talep görebilecek olanın haczedilmesi gerekmekteydi. Kanun koyucu hayvan haczine ilişkin bu maddede ise bu kez seçim hakkını borçluya tanımış ve böylece alacaklı ile borçlu arasındaki dengeyi korumayı amaçlamıştır.
İcra İflas Kanunu 82/1-6. Maddesinde ise borçlunun ve ailesinin iki aylık yiyecekleri ve yakacaklarının haczinin caiz olmadığı öngörülmüş, borçlu çiftçi ise gelecek mahsul için gerekli olan tohumluğun haczedilmesini de yasaklamıştır.
Bu maddelerdeki üç aylık ve iki aylık sürelerin başlangıç tarihi fiili haciz tarihinin ilk gün olarak belirlenmesi ile ileriye yönelik hesaplanacaktır.
Avukat Deniz KURTAY ERDOĞAN